Anatomia i fizjologia słuchu
Aby rozwinąć i przeanalizować temat wpływu hałasu na ludzki organizm należy wcześniej wyjaśnić w jaki sposób człowiek odbiera dźwięki, a w tym hałas.
Budowa analizatora słuchu
Źródło: Władysław Ejsmont „Fizjologia pracy i ergonomia”.
Mówiąc ogólnie ludzkie ucho przekazuje informacje o zmianach powietrza wywołanych falą akustyczną, której energia zostaje przetworzona w impuls elektryczny przesyłany do mózgu.
Ludzki narząd słuchu składa się z trzech podstawowych części:
• ucha zewnętrznego
• ucha środkowego
• ucha wewnętrznego.
Małżowina uszna to nic innego jak organ zbierający bodźce akustyczne, które kieruje do zewnętrznego kanału słuchowego (rys.1). Na końcu kanału zewnętrznego znajduje się błona bębenkowa, oddzielająca ucho zewnętrzne od środkowego.
Ucho środkowe jest wypełnioną powietrzem jamą bębenkową z kosteczkami słuchowymi. Do wewnętrznej strony błony bębenkowej przytwierdzony jest młoteczek połączony stawami z kowadełkiem i strzemiączkiem (rys.1).
Rys. 1. Analizator słuchu.
Opis:
1. małżowina uszna,
2. przewód słuchowy zewnętrzny,
3. błona bębenkowa,
4. jama bębenkowa,
5. młoteczek,
6. kowadełko,
7. strzemiączko,
8. kanały półkoliste,
9. trąbka Eustachiusza,
10. narząd Cortiego,
11. nerw słuchowy.
Podstawa strzemiączka połączona jest z brzegiem okienka owalnego. Łańcuch tych kosteczek przenosi drgania błony bębenkowej na płyn wypełniający ucho wewnętrzne do błony okienka okrągłego. Ucho środkowe połączone jest z gardłem trąbką Eustachiusza. Kanał ten służy do wyrównywania ciśnienia po obu stronach błony bębenkowej.
Ucho wewnętrzne zbudowane jest z kanałów zwanych labiryntem. Część tego labiryntu jest związana z percepcją słyszenia i ma kształt zwiniętej spirali zwanej ślimakiem. Trzy kanały wypełnione są perilimfą. Pomiędzy tymi kanałami leży właściwy narząd słuchu tzw. narząd Cortiego. Na błonie podstawowej znajduje się kilka rzędów komórek słuchowych, w których powstają impulsy nerwowe.
Odbieranie hałasu przez ucho.
Dochodzące do ucha fale akustyczne powodują drgania błony bębenkowej, które przenoszą się na kosteczki słuchowe. Zostaje pobudzone do drgań okienko owalne i płyn znajdujący się w kanale przedsionkowym, a następnie okienko okrągłe ślimaka. Powstające w ten sposób fale rozchodzą się w środowisku płynnym dochodząc do narządu Cortiego. W narządzie tym energia dźwiękowa przemieniona zostaje na impuls nerwowy, który dochodzi do odpowiednich ośrodków słyszenia w korze mózgowej (rys.2).
Rys. 2. Drogi słuchowe i ich rozgałęzienia do innych części mózgu, oraz różnorakie wpływy hałasu.
